Bể cá của bạn đang bị rêu tóc xâm chiếm? Loại rêu này nếu có môi trường phù hợp sẽ nhanh chóng mọc và lan rộng khắp bể. Chúng sẽ cuốn quanh lá cây, mọc trên nền, mắc vào trong lọc,… Bể cá bị rêu tóc xâm chiếm không chỉ bị xấu mà cây thủy sinh trong đó cũng bị ảnh hưởng.
Nếu bạn muốn tìm cách xử lý rêu tóc thì hãy đọc thêm bài viết này.
Rêu tóc là gì
Rêu tóc là một loại rêu hại màu xanh phổ biến mọc trong các bể cá bị thừa dinh dưỡng. Loại rêu tóc phổ biến nhất thuộc chi Oedogonium, ngoải tự nhiên còn có rất nhiều loại rêu tóc nữa, chúng không có nhiều điểm khác biệt, bạn thậm chí phải dùng đến kính hiển vi mới có thể phân biệt được.
Rêu tóc giống như tên gọi, có ngoại hình là những sợi mảnh dài nhìn giống như tóc vậy. Chúng có thể mọc và bám vào mọi bề mặt trong bể, có thể là trên lá cây, trên đá, trên lũa, nền hoặc thậm chí là trên mặt kính.
Rêu tóc có hại không?
Rêu tóc thường không gây hại cho cá cũng như cây thủy sinh một cách trực tiếp. Tuy vậy, nếu mọc nhiều thì rêu tóc có thể chiếm không gian bơi lội của cá, đôi khi có thể khiến cá bị mắc vào, không bơi ra được và thậm chí là chết.
Rêu tóc cũng có thể che sáng của cây thủy sinh, khiến cho cây không thể quang hợp được.
Nguyên nhân khiến cho bể bị rêu tóc
Dù bạn có làm gì thì rêu tóc vẫn luôn tồn tại trong bể cá. Chúng sẽ mọc lên khi có điều kiện thuận lợi. Mầm rêu có thể bám từ cây thủy sinh, cá, nước từ bể cá khác, thậm chí là cả ở không khí xung quanh ta.
Rêu tóc là vấn đề thường thấy trong những bể cá mới làm. Các loại rêu hại sẽ dần biến mất khi hệ vi sinh và dinh dưỡng trong bể cân bằng. Rêu tóc có thể xâm chiếm bể nếu:
- Bể cá không có CO2
- Bể không trồng nhiều cây hoặc trồng các loại cây phát triển chậm
- Bể bị thừa dưỡng
- Bể bị chiếu sáng quá nhiều và quá mạnh
- Bể không có đủ dòng chảy
Cách trị rêu tóc
Bây giờ bạn đã biết được một ít về nguyên nhân khiến cho bể bị rêu tóc, tiếp theo là học cách trị dứt điểm chúng. Một số phương pháp bên dưới sẽ là phương pháp trị rêu trực tiếp, một số khác là trị nguyên nhân tạo rêu. Bạn cần phải kết hợp nhiều biện pháp với nhau để đạt kết quả tốt nhất.
Một khi đã trị được rêu tóc, chúng vẫn có thể quay lại. Vậy nên bạn vẫn cần phải chăm sóc bể thường xuyên.
1. Hạn chế thêm dinh dưỡng vào bể
Rêu tóc có thể xuất hiện là nhờ dinh dưỡng dư thừa trong bể cá. Ngoài những nguồn dinh dưỡng có sẵn từ bể cá ra như là từ phân nền, từ nguồn nước thì dinh dưỡng có thể đến từ thức ăn cho cá. Tức là bạn càng nuôi nhiều cá, càng cho cá ăn nhiều thì chúng sẽ càng thải nhiều. Các loại dinh dưỡng như là ni tơ, phốt pho từ phân cá và thức ăn thừa có thể khiến cho rêu hại bùng phát nếu bạn không biết kiểm soát.
Việc châm thêm phân nước quá tay cũng sẽ khiến cho dinh dưỡng cho bể dư thừa. Nếu bạn có thể sử dụng nước lọc RO thì càng tốt. Nguồn nước máy bình thường cũng có chứa lượng dinh dưỡng nhất định. Dinh dưỡng cũng như các tạp chất trong nước sẽ được lọc gần hết bằng bộ lọc nước RO.
Tóm lại, bạn cần:
- Tránh nuôi quá nhiều cá
- Tránh cho cá ăn quá nhiều
- Sử dụng phân nước đúng liều lượng
2. Hạn chế thời gian chiếu sáng cho bể
Chiếu sáng quá nhiều + dinh dưỡng dư thừa là công thức cho ra rêu hại. Nếu bể của bạn nuôi các loài cây phát triển chậm, không cần nhiều ánh sáng thì chúng sẽ không thể tận dụng hết được nguồn sáng được thêm vào. Do đó, rêu hại sẽ phát triển để cân bằng lại.
Bể cá nên được chiếu sáng như thế nào?
Có nhiều loại cây thủy sinh, mỗi loại có một nhu cầu khác nhau. Không có một công thức chung cho câu hỏi về lượng ánh sáng tối ưu cho bể.
Tuy vậy có những nguyên tắc cơ bản bạn cần biết. Bạn chỉ nên chiếu sáng cho bể tầm 8-10 tiếng mỗi ngày. Ánh sáng này có thể là ánh sáng gián tiếp từ mặt trời, ánh sáng đèn huỳnh quang hoặc từ đèn led.
Hơn nữa hãy lưu ý đến mật độ cây và ánh sáng trong phòng. Nếu bể cá được đặt trong phòng được chiếu sáng tốt thì nhu cầu ánh sáng của bể sẽ ít hơn.
Lưu ý rằng một khi bạn nhận thấy có dấu hiệu rêu hại trong bể bạn hãy chỉnh cho cường độ ánh sáng yếu đi hoặc cho thời gian chiếu sáng ngắn lại và theo dõi thêm.
Ánh sáng cho bể mới làm
Bể mới setup thì sẽ không ổn định, luôn luôn sẽ có vấn đề có thể xảy ra, đây là thời điểm hoàn hảo để cho rêu hại phát triển. Vậy nên bạn cần đặc biệt quan tâm chú ý tới bể trong thời gian này.
Ban đầu mình khuyên là bắt đầu với 6 tiếng một ngày, sử dụng cường độ ánh sáng vừa phải. Sau đó bạn hãy quan sát bể trong một vài tuần. Sau khoảng thời gian đó (tầm một tháng), bạn thử để ý xem bể có loại rêu hại nào phát triển không. Đó có thể là rêu tóc hoặc rêu tảo nâu,..
Khi mà bể của bạn có quá nhiều rêu xanh, điều đó chứng tỏ bể đang có quá nhiều ánh sáng. Để chữa thì bạn có thể giảm thời gian chiếu sáng hoặc trồng thêm một số loại cây phát triển nhanh để chúng có thể hấp thụ được lượng dinh dưỡng dư thừa trong bể.
Khi bể của bạn bị rêu nâu, có nghĩa là bể của bạn đang có quá nhiều dinh dưỡng nhưng lại không có đủ ánh sáng để cây cối có thể hấp thụ được lượng dinh dưỡng đó. Khi bể bạn bị rêu tảo nâu, bạn nên gia tăng thêm ánh sáng cho bể bằng cách kéo dài thời gian chiếu sáng hoặc tăng cường độ sáng.
Bạn nên sử dụng loại đèn có chỉnh giờ hoặc mua ổ cắm hẹn giờ (lazada) để điều chỉnh thời gian chiếu sáng tốt hơn.
2. Chăm sóc cho bể định kỳ
Khi bạn đã xử lý nguồn dinh dưỡng từ ngoài bể cá thì bạn cần phải xử lý nguồn dinh dưỡng có trong bể. Cụ thể hơn là bằng cách thay nước cho bể thường xuyên. Bạn có thể thay 20% lượng nước bể 2 -3 lần một tuần trong thời gian mới làm bể để loại bỏ lượng dinh dưỡng dư thừa.
Ngoài thay nước, bạn cũng nên sử dụng cây hút cặn (lazada) để dọn dẹp đáy bể thường xuyên. Lâu ngày, thức ăn thừa, phân cá có thể đọng lại bên dưới đáy, từ đó giải phóng chất độc cũng như các loại dinh dưỡng cho rêu phát triển khác.
Ngoài thay nước, bạn cũng cần phải cắt bỏ lá cây chết và rửa lọc khi lọc quá bẩn.
3. Vớt rêu tóc ra ngoài
Bạn có thể đơn giản sử dụng tay hoặc bàn chải đánh răng để vớt rêu tóc ra ngoài nếu bạn muốn kết quả nhanh. Việc vớt rêu ra ngoài chỉ trị được phần ngọn vấn đề. Rêu sẽ tiếp tục mọc lên sau đó nếu bạn không giải quyết nguyên nhân tạo rêu.
May mắn là rêu tóc tương đối mềm nên bạn có thể dễ dàng hớt cả cụm rêu ra ngoài. Tuy nhiên, bạn cần cẩn thận khi vớt rêu bởi rêu có thể cuốn quanh lá một số loại cây. Nếu bạn vớt quá nhanh thì có thể sẽ làm bật gốc cây.
4. Trồng thêm cây thủy sinh
Rêu tóc sử dụng chung một loại dinh dưỡng với cây thủy sinh trong bể cá. Thực chất là toàn bộ cây và rêu hại sẽ thường xuyên cạnh tranh lẫn nhau để dành dinh dưỡng.
Đó là lý do nếu bạn trồng các loại cây phát triển chậm thì bể cá sẽ dễ bị rêu hại hơn. Tại các loại cây phát triển chậm sẽ không hấp thụ dinh dưỡng nhanh vậy nên sẽ để thừa dinh dưỡng nhiều.
Xem thêm: Các loại cây lọc nước tốt
5. Thêm CO2 vào trong bể
Lượng CO2 thấp và không ổn định cũng là một trong những nguyên nhân chính khiến cho rêu tóc xâm chiếm bể thủy sinh. Chi phí đầu tư bộ CO2 ban đầu không phải rẻ tuy nhiên cũng không quá đắt. Hơn hết nữa là bạn chỉ cần đầu tư một lần, chi phí bơm lại cũng khá rẻ và kết quả chúng mang lại sẽ làm thay đổi bể thủy sinh nhiều hơn bạn nghĩ.
Chỉ thêm CO2 vào trong bể là không đủ. Bạn cần phải giữ cho mức CO2 ổn định. May mắn là các bộ CO2 hiện giờ cũng được trang bị thêm van điện, giúp bạn có thể điều chỉnh mức CO2 một cách tự động và đơn giản hơn.
Xem thêm: cách sử dụng hệ thống CO2 cho bể thủy sinh
6. Trị bằng thuốc
Trị rêu tóc bằng thuốc có thể trị hết được rêu tóc trong bể, nhưng đây nên chỉ là biện pháp cuối cùng bạn nên làm. Các sản phẩm trị rêu tóc chỉ là giải pháp tạm thời, một số loại thuốc còn có thể gây hại cho cá và tép.
Bạn có thể sử dụng các loại thuốc như là API Algaefix hoặc sử dụng oxy già để bơm vào bể cá. Biện pháp nữa mình cũng thích dùng là sử dụng CO2 lỏng. Không giống như nhiều người nghĩ, CO2 lỏng không phải là chất sử dụng để thêm CO2 vào bể cá, thay vào đó, nó là loại thuốc để ức chế rêu hại. Bạn có thể sử dụng loại CO2 lỏng thủy mộc.
7. Nuôi các loài ăn rêu
Nuôi các loài ăn rêu hại luôn là cách để xử lý tuyệt vời. May mắn thay cho bạn, rêu tóc tuy là loại rêu khó xử lý nhưng vẫn sẽ có những loài có thể ăn được loại rêu này.
Đây là cách để trị phần ngọn của vấn để, bạn vẫn cần phải xử lý nguyên nhân gây rêu trước đã. Một số loài ăn rêu tóc phổ biến có thể kể đến là:
- Ốc nerita: Ốc nerita là công nhân dọn dẹp rêu chăm chỉ. Không giống như các loài ốc khác, ốc nerita sẽ thích ăn rêu hơn là các loại thức ăn thừa cho cá khác. Ốc nerita có thể ăn rêu nhớt, rêu tóc, rêu bám kính. Điểm trừ là ốc nerita có thể đẻ trứng. Tuy trứng không thể nở được trong môi trường nước ngọt nhưng chúng có thể khiến cho bể cá nhìn xấu.
- Cá bình tích: Loài cá đẻ con thú vị này có thể ăn được các loại rêu mềm. Chúng cũng là loại cá cảnh phổ biến sống khỏe. Cá bình tích thậm chí còn có thể sống tốt được trong môi trường nước lợ nếu bạn cho chúng làm quen dần dần với nước trước.
- Tép amano – Loài tép xử lý rêu hại phổ biến được đặt tên theo một chuyên gia về thủy sinh, một trong những người đặt nền móng cho bể thủy sinh hiện đại ngày nay – ngài Takashi Amano. Tép amano có thể xử lý được hết rêu hại trong bể của bạn chỉ trong một ngày nếu bạn nuôi chúng với số lượng lớn.
- Cá rô phi: Đây là giải pháp mình đã từng thử. Cá rô phi cũng có thể ăn hết rêu hại của bạn trong vài ngày. Bạn có thể sử dụng các con cá rô phi con bắt ngoài ao hồ. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý là khi chúng đói, cá có thể xử lý cả những cây thủy sinh lá mỏng. Cá rô phi cũng có tập tính chui xuống dưới nền, vậy nên bạn có thể sẽ khó bắt chúng ra, cá cũng có thể làm bật gốc các loại cây trong bể. Nhưng ngoài các vấn đề đó ra thì chúng sẽ xử lý rêu tóc rất tốt.
- Cá bút chì: Loài cá này có khả năng ăn rêu tốt. Tuy nhiên, chúng có thể đạt kích thước hơn 15 cm khi tưởng thành, vậy nên bạn cần phải có bể lớn để nuôi chúng.
Cách phòng tránh rêu tóc
Dù bạn đang cố loại bỏ rêu tóc hoặc vừa mới làm bể, biết cách chăm sóc cho bể cá sẽ giúp bạn tiết kiệm vô số thời gian và công sức về sau này.
Chăm sóc định kỳ cho bể cá
Chăm sóc định kỳ nghe qua có vẻ khá mệt đúng không? Tuy nhiên, nếu bạn chăm chỉ chăm sóc bể cá thì bạn sẽ loại bỏ nhiều vấn đề trước khi chúng xảy ra, cây cối và cá thủy sinh sẽ có thể sống khỏe hơn.
Trong thời gian bể cá của bạn mới làm, bạn cần phải thay 20% lượng nước trong bể hai lần một tuần, kết hợp với hút cặn đáy bể. Hàng tháng bạn nên rửa lại vật liệu lọc với nước từ bể cá hoặc nước sạch được khử clo để tránh làm chết vi sinh.
Một khi bể đã được ổn định thì bạn có thể giảm số lần thay nước xuống. Bạn có thể thay từ 10–15% lượng nước bể mỗi tuần hoặc hai tuần một lần tùy thuộc vào số lượng cá nuôi trong bể.
Xem thêm: Cách chăm sóc cho bể cá.
Bước thay nước sẽ giúp bạn xử lý phân cá, thức ăn thừa cũng như các loại chất độc hại, dinh dưỡng dư thừa từ bể cá mà lọc không thể xử lý được
Sử dụng bộ lọc tốt
Bộ lọc không đủ tốt là một trong những nguyên nhân chính khiến cho rêu tóc xuất hiện. Khi không có đủ dòng chảy, trong bể cá sẽ xuất hiện những khu vực tù đọng, thiếu oxy, bị tích tụ thải. Đó sẽ là nơi khiến cho rêu hại phát triển.
Đồng thời, bộ lọc không đủ lớn sẽ không thể xử lý hết được phân cá, thức ăn dư thừa cũng như các loại chất thải hữu cơ khác. Hệ vi sinh trong bộ lọc cũng không có đủ chỗ để sinh sống, cộng với việc bể cá bị thiếu dòng chảy, vi sinh sẽ không thể phát triển đủ để xử lý các loại chất gây hại cho bể cá.
Đối với những loại bể bé từ 50cm trở xuống thì bạn nên sử dụng loại lọc treo hbl (lazada) hoặc xbl (lazada). Với những bể lớn hơn thì bạn nên sử dụng lọc thùng.
Xem thêm: Cách chọn bộ lọc tốt cho bể thủy sinh
Chiếu sáng
Chiếu sáng quá nhiều là lỗi sai nhiều người mắc phải. Có thể là do bạn bật đèn quá nhiều hoặc cũng có thể là do bạn để bể tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Khi được chiếu sáng nhiều, cộng với dinh dưỡng dư thừa thì rêu hại, đặc biệt là rêu tóc sẽ phát triển không kiểm soát.
Bạn nên có một chiếc đèn có thể hẹn giờ, hoặc là mua bộ hẹn giờ (lazada) cho đèn để có thể dễ dàng kiểm soát thời gian chiếu sáng hơn. Bạn chỉ nên chiếu sáng cho bể từ 6-8 tiếng một ngày. Đối với những bể vừa mới làm thì bạn chỉ nên chiếu sáng bằng nửa quãng này trong vài tuần đầu cho đến khi bể ổn định.
Cường độ chiếu sáng cũng quan trọng đến việc kiểm soát rêu.
Chăm sóc cho cây thủy sinh
Cây thủy sinh là giải pháp hiệu quả để phòng tránh rêu hại. Giữ cho cây thủy sinh khỏe mạnh thì chúng sẽ phát triển, hấp thụ hết dinh dưỡng dư thừa, từ đó có thể cắt nguồn thức ăn của rêu hại.
Bể trồng nhiều cây, kết hợp với ánh sáng, CO2 ổn định cùng với thêm phân bón, cắt tỉa định kì sẽ ít khi hoặc không bao giờ có rêu hại. Bạn có thể trồng các loại cây phát triển nhanh như là cây cắt cắm, rong hoặc bèo để có thể kiểm soát rêu tốt hơn.
Kết lại
Rêu tóc là vấn đề thường gặp trong mọi bể cá cảnh. Mầm rêu luôn có trong bể cá, chúng chỉ cần đợi có môi trường phù hợp để bùng phát. Cách tốt nhất để bạn có thể kiểm soát rêu hại là kiểm soát dinh dưỡng, ánh sáng cũng như dòng chảy trong bể bằng các cách mình đưa ra trong bài viết này.
