Sán là vấn đề thường xảy ra trong bể tép, lý do cũng đơn giản, bởi trong bể không có loài nào có thể săn được chúng.
Ngoài ra, nếu cá trong bể của bạn không thích ăn sán thì sán cũng sẽ có cơ hội để phát triển và hoành hành.
Trong bài viết này mình sẽ nói cho bạn biết cách nhận diện sán và cách xử lý chúng.
Các loại sán trắng
Đặc điểm nhận dạng của giun dẹp là chúng có thân hình dẹp, với màu trắng hoặc hồng trắng.
Có hai loại giun dẹp bạn có thể gặp trong bể cá, một loại là giun rhabdocoela, loại còn lại là planaria.
Cách nhận biết khá đơn giản. Loại 1 sẽ có thân hình nhỏ hơn với đầu tròn, với chiều dài tối đa chỉ là 0.5cm. Chúng vô hại đối với cá.
Loại thứ hai dài hơn, có thể lên đến hơn 2cm, với đầu hình tam giác. Chúng nguy hiểm hơn vì loại giun dẹp này có thể săn mồi. Giun dẹp planaria không thể săn được cá, tuy vậy chúng vẫn có thể săn được trứng cá, cá con khi bị yếu hoặc tép. Vậy nên bạn nên tìm cách xử lý chúng sớm nhất có thể.
Bạn có thể sẽ vô tình đưa sán vào bể cá thông qua cây thủy sinh mua từ cửa hàng.
Bạn có thể sẽ thấy chúng bò dưới nền bề hoặc trên thành bể. Vì loài sán này không cần giao phối để sinh sản, xử lý chúng sẽ tương đối khó hơn.
Sán dẹp cũng có thể ăn thức ăn thừa, các loại chất thải hữu cơ dưới đáy bể.
Các cách xử lý sán
Để xử lý sán thì bạn nên sử dụng phương pháp tự nhiên trước hoặc bẫy sán trước. Trong trường hợp sán không hết thì bạn mới nên dùng đến thuốc.
Sử dụng phương pháp tự nhiên sẽ có thể xử lý cũng như là giải quyết được vấn đề tận gốc.
Khi sử dụng thuốc, nếu không cẩn thận bạn có thể giết tép và ốc trong bể.
1. Hạn chế chất hữu cơ dư thừa trong bể
Để phòng tránh sán trắng trong bể thì bạn cần phải cho cá ăn ít đi và dọn dẹp bể định kì.
Lượng nước tối ưu để thay khi bể đã vào giai đoạn ổn định là vào khoảng 10-15% lượng nước bể một tuần. Đi kèm với đó là bạn cũng cần phải hút cặn đáy bể, rửa lọc khi lọc bị bẩn.
Bạn nên cho cá ăn ít đi với thức ăn chất lượng tốt. Cá cảnh không cần được cho ăn nhiều như một số bạn nghĩa đâu. Chúng chỉ cần được cho ăn 1-2 lần một ngày là đủ rồi. Thậm chí, bạn có thể thỉnh thoảng bỏ đói chúng một hai ngày cũng không sao. Trong tự nhiên, cá sẽ rất hiếm khi có nguồn thức ăn đều đặn hằng ngày.
Cho cá ăn ít đi cũng sẽ đồng thời loại bỏ được chất hữu cơ thừa trong bể, từ đó cũng sẽ gián tiếp làm giảm số lượng của sán đi.
2. Sử dụng bẫy mua hoặc tự làm bẫy
Bạn có thể mua và sử dụng các loại bẫy sán chuyên dụng.
Nếu bạn không muốn mua bẫy sán, hoặc nghĩ bẫy sán quá nhỏ để xử lý hết sán trong bể của mình thì bạn có thể tự chế bẫy sán.
Bẫy sán tự chế có thể bẫy được nhiều sán hơn so với các loại bẫy mua. Tuy vậy, chúng có thể nhìn sẽ hơi xấu. Bạn sẽ cần:
- Một chai nước nhỏ có nắp
- Kim
- Bật lửa
Cách làm như sau:
- Rửa sạch chai nước
- Dùng kim, hơ nóng bằng bật lửa, chọc 4 lỗ phía dưới đáy chai
- Cho một ít thức ăn cho cá vào bên trong
- Cho nước đầy và vặn chặt sau đó thả vào trong bể.
Nếu bạn nghĩ lỗ quá nhỏ thì bạn không cần lo, sán có thể chui vừa những lỗ nhỏ đó và chúng rất giỏi làm vậy. Nếu bạn cho lỗ to hơn thì bẫy sẽ bị giảm tác dụng.
Bạn cũng không nên cho quá nhiều thức ăn cho cá. Nếu có quá nhiều thức ăn phân hủy thì chúng sẽ sản sinh ammonia vào trong nước, khiến cho cá và tép bị ngộ độc. Bạn nên sử dụng các loại thức ăn giàu protein hoặc một tẹo thịt sống để bẫy hoạt động tốt nhất.
Bạn nên đặt bẫy trước khi tắt đèn và vớt ra vào sáng hôm sau. Sán là loài hoạt động về đêm, do đó đặt bẫy ban đêm sẽ thu hút được nhiều sán hơn.
3. Nuôi các loài cá có thể ăn được sán
Có lẽ sán có vị tệ nên gần như không loài cá nào thích chủ động đi tìm bắt sán cả. Mình có để ý thấy cá có thể sẽ bắt ăn sán nhưng sau lại nhổ ra. Chỉ khi bạn ngừng cho cá ăn thì chúng mới tập chung vào ăn sán hơn.
Dưới là các loài cá phổ biến bạn có thể nuôi để ăn sán:
- Cá bảy màu
- Cá mún
- Cá neon
- Cá chuột
- Cá sọc ngựa
- Cá betta
- Các dòng cá chạch như là chạch culi, chuột mỹ, chạch yoyo,…
4. Dùng thuốc
Bạn có thể mua các loại thuốc diệt sán phổ biến hiện nay trên thị trường và sử dụng chúng đúng theo liều lượng của nhà sản xuất.
Thông thường thì thuốc có thể sẽ giết cả ốc vậy nên bạn cần vớt hết ốc ra ngoài trước khi dùng. Nếu bể có nuôi tép thì bạn nên tránh sử dụng nhiều hơn liều lượng khuyên dùng.
Sau khi đã dùng xong, tức là khoảng 2-3 ngày sau bạn hãy thay nước bể, tầm khoảng 20-30% lượng nước và chờ hai ngày sau lại thay tiếp.
Bạn cũng có thể sử dụng than hoạt tính để hấp thụ thuốc sau khi đã diệt sán xong.
Kết lại
Sán trắng trong bể chia ra làm hai loại chính. Loại sán bé, tầm khoảng 0.5cm sẽ vô hại cho cá. Nếu sán trong bể của bạn dài và có đầu nhọn hơn thì bạn cần nhanh chóng diệt chúng bởi loại sán này có thể săn được cá và tép.
Để xử lý tận gốc vấn đề thì bạn cần hạn chế chất dinh dưỡng dư thừa trong bể để cắt nguồn thức ăn của sán. Ngoài ra bạn có thể kết hợp sử dụng cá săn sán và sử dụng bẫy để đẩy nhanh quá trình này.
Cuối cùng, nếu các biện pháp trên không hiệu quả bạn mới nên sử dụng đến thuốc diệt sán.
