Cá thần tiên là một loài cá trong họ cá rô phi. Chúng là một loài cá phổ biến đã từ rất lâu rồi. Thực chất, cá thần tiên là một trong những loài cá đầu tiên mình từng nuôi, khi mà nhiều người vẫn còn bán cá trong những túi bóng treo trên xe đạp trên đường.
Chúng nổi tiếng bởi bộ vây dài cùng với thân hình mảnh và dáng bơi uyển chuyển. Tuy nhiên, đừng để vẻ bề ngoài đánh lừa, tính cách của cá sẽ không hiền lành cho lắm đâu. Chúng có thể sẽ ăn và bắt nạt các loài cá nhỏ và hiền lành hơn, đặc biệt là vào thời điểm sinh sản.
Trong bài viết này mình sẽ nói về cách chăm sóc cá thần tiên, các loại cá và cách nuôi cá sinh sản.
Về cá thần tiên
Cá thần tiên có nguồn gốc từ Nam Mỹ, cụ thể hơn là từ khu vực sông Amazon nằm ở Guyane thuộc Pháp, Brazilm, Columbia và Peru. Loài cá này thường sống trong những khu vực sông suối chảy chậm với nước mềm và hơi mang tính axit.
Môi trường sống tự nhiên của chúng có nền cát với hệ thống cây thủy sinh dày đặc.
Kích thước và tuổi thọ
Cá thần tiên trưởng thành có thể có chiều cao tính cả vây vào khoảng 15cm và chiều dài vào khoảng 10 cm. Cá cái sẽ có thân hình tròn, nhỏ hơn so với cá đực.
Cá thần tiên là loài cá sống thọ. Nếu được cung cấp môi trường sống hợp lý thì cá có thể sống được từ 10-12 năm.
Ngoại hình và các loại cá thần tiên
Cá thần tiên có thân hình tròn, mũi và miệng hình tam giác. Cá có bộ vây lưng và vây hậu môn dài, giúp cho cá có thể dễ dàng luồn lách được trong hệ thống sông hồ dày đặc cây cối.
Cá thần tiên có nhiều loại cũng như màu sắc khác nhau. Phổ biến nhất trong đó là cá thần tiên ba vạch. Chúng có thân màu bạc với 3 hoặc 4 vạch chạy dọc trên thân. Cá con có thể có bảy vạch đen trên thân, khi lớn dần thì số lượng vạch cũng sẽ mất dần.
Ngoài màu bạc thì cá thần tiên cũng có thể có màu vàng, trắng, đen, cam hoặc là vàng.
Cá thần tiên ba vạch – dòng cá phổ biến nhất hiện nay. Chúng có ngoại hình gần tương đồng với cá thần tiên hoang dã. Chúng có thân hình màu bạc với ba sọc đen chạy dọc trên thân. Sọc đen có độ đậm thay đổi tùy theo tâm trạng của cá.
Cá thần tiên marble – Cá không có sọc đen, thay vì đó, chúng có những mảng đen, trắng, cam vàng và bạc trên thân.
Cá thần tiên zebra – Dòng cá thần tiên zebra có nhiều điểm tương đồng so với cá thần tiên ba vạch. Điểm khác biệt là chúng có 4 cho đến 6 sọc đen trên thân thay vì chỉ có ba. Mắt cá đỏ là dấu hiệu để nhận biết cá đã trưởng thành và có sức khỏe tốt. Tuy vậy không phải dòng cá zebra nào cũng có mắt đỏ.
Cá thần tiên koi – Cá thần tiên koi là dòng cá được sinh sản, chọn lọc để có màu sắc giống như cá koi nhật bản. Chúng thường có thân trắng với những mảng đen, đỏ và cam. Khi chưa trưởng thành, cá có thể sẽ có ánh đỏ dưới mắt, càng phát triển thì càng mờ dần. Màu sắc của cá phụ thuộc vào tình trạng, sức khỏe của cá. Khi chúng bị stress thì màu sẽ bị đậm và đen hơn.
Màu sắc của cá thần tiên sẽ phụ thuộc vào tâm trạng, sức khỏe của cá. Khi cá thần tiên bị stress, ngủ thì màu sắc của chúng sẽ bị nhạt đi. Cá thần tiên khỏe mạnh, được cho ăn tốt và sống trong môi trường nước hợp lý sẽ có màu sắc tươi, sặc sỡ hơn. Cá đực khi vào thời điểm sẽ có màu sắc đậm hơn để thu hút con cái.
Tính cách của cá
Cá thần tiên là loài cá ưa hoạt động, bơi tầng giữa bể.
Nếu bể có đủ không gian, cá thần tiên là loài cá hòa bình. Tuy vậy, nếu được nuôi trong không gian quá nhỏ thì chúng sẽ tấn công lẫn nhau hoặc các loài cá khác.
Mặc dù cá thần tiên có thể bơi theo đàn nhưng đôi khi chúng có thể sẽ không hòa thuận với các con cùng loài và hiếm khi tương tác với nhau. Tuy vậy, cá thần tiên vẫn có thể được coi là hiền lành hơn nhiều so với các loài anh em họ hàng khác thuộc họ cá rô phi.
Chúng có thể sẽ hơi cục cằn nhưng sẽ không tấn công hoặc bắt nạt các loài cá đủ to.
Cách chăm sóc cho cá thần tiên
Cá thần tiên là loài cá dễ nuôi, không cần chế độ chăm sóc quá phức tạp. Chúng cần nước sạch, có dòng chảy chậm, nhiều cây thủy sinh. Bạn nên cho cá ăn chế độ ăn đa dạng để phòng tránh trường hợp cá bị thiếu chất.
Bể nuôi cá thần tiên
Môi trường sống tự nhiên của cá thần tiên là các con sông chảy chậm thuộc khu vực sông Amazon. Chúng thích nước ấm, hơi mang tính axit với nền cát, nhiều cây cối và ánh nắng mặt trời.
Khi làm bể nuôi cá thần tiên bạn cần mô phỏng môi trường sống ngoài tự nhiên của chúng tốt nhất có thể. Cá thần tiên cần bể có thể tích tối thiểu vào khoảng 60 lít cho một cặp cá. Mỗi một con cá nuôi thêm bạn cần phải cho chúng thêm 30 lít nước không gian sống bởi cá thần tiên là loài có kích thước lớn và có tập tính hơi bảo vệ lãnh thổ.
Cá thần tiên đôi khi có thể có tập tính đào cát. Vậy nên bạn nên sử dụng các loại nền sỏi nhỏ hoặc là cát, tránh sử dụng sỏi lớn, nhọn hoặc các loại vật liệu có thể làm cá bị thương tích.
Bạn nên có bộ lọc đủ lớn nhưng có dòng chảy nhẹ hoặc có cơ chế để giảm dòng chảy nếu muốn nuôi cá thần tiên. Bể nên được chiếu sáng đều đặn 8-12 tiếng một ngày để có thể mô phỏng môi trường sống ngoài tự nhiên của cá.
Bạn có thể trồng mọi loại cây thủy sinh tùy ý. Nếu bể không sử dụng CO2 thì bạn có thể trồng các loại cây dễ sống như là cây lưỡi mác, rong đuôi chồn, dương xỉ java và các loại rêu thủy sinh.
Thông số nước
Cụ thể, thông số nước bể nuôi cá thần tiên nên vào khoảng:
- Nhiệt độ: 23-28 độ C
- Độ pH: 6-7.5
- Độ cứng: 50-140 ppm
Bể nuôi nên được thay 10-25% nước mỗi tuần, kết hợp với hút cặn đáy. Bạn cũng nên sử dụng nước đã được khử clo để nuôi cá. Để khử clo thì bạn có thể để nước ở bên ngoài một ngày, cho thêm sủi để clo bay hơi nhanh hơn. Nếu bạn muốn khử clo nhanh hơn thì bạn có thể sử dụng các loại thuốc để khử độc cho nước.
Cá thần tiên ăn gì?
Cá thần tiên không phải là loài kén chọn: chúng sẽ ăn bất kì thứ gì cử động và vừa miệng cá. Cá thần tiên sẽ có thể ăn các loại cám dành cho cá, đồ ăn đông lạnh và tươi sống. Nếu cá bỏ không ăn các loại đồ ăn nhỏ bạn thả vào bể thì khả năng cao là cá đang gặp vấn đề. Bạn hãy kiểm tra xem cá có biểu hiện hoặc ngoại hình có gì bất thường không để đưa ra hướng điều trị phù hợp.
Để cho cá có thể đủ chất thì thực đơn chính của cá thần tiên nên là các loại thức ăn khô chất lượng cao. Bạn thỉnh thoảng có thể bổ sung thêm cho cá đồ ăn động lạnh, tươi sống hoặc là rau củ quả luộc thái nhỏ để cá không bị thiếu chất.
Có có thể ăn được thức ăn ở mọi tầng nước. Chúng sẽ luôn cố tranh lấy thức ăn đầu tiên. Bạn cũng có thể thấy cá thường xuyên bơi xuống dưới đáy bể để tìm kiếm thức ăn còn sót lại.
Cá thần tiên đang phát triển, dưới 6 tháng tuổi nên được cho ăn ba lần một ngày. Cá thần tiên trưởng thành thì chỉ cần được cho ăn một đến hai lần một ngày là đủ.
Cá thần tiên nuôi chung với cá gì?
Cá thần tiên đang phát triển (dưới 6 tháng tuổi và vẫn đang còn nhỏ) sẽ có thể sống hoà thuận cũng các loại cá nước ngọt khác trong bể cộng đồng. Chúng là loài cá hay tò mò, thích khám phá không gian sống xung quanh. Cá thần tiên nên được nuôi cũng các loài cá hiền lành, có chung kích thước hoặc các con cá thần tiên khác.
Một khi cá thần tiên đã trưởng thành, bạn có thể thấy chúng thỉnh thoảng rỉa nhau. Đây là cách cá tạo không gian riêng trong bể. Khi cá đến thời điểm sinh sản, cá có thể dữ và bảo vệ lãnh thổ hơn.
Trừ khi bạn có bể lớn hơn một mét thì bạn nên tách riêng cặp cá sinh sản ra.
Vì cá thần tiên có thể đạt kích thước khá lớn, chúng có thể ăn được các loài cad nhỏ hơn 4cm. Cá thần tiên trưởng thành có thể thịt được cá bảy màu, mún, cá neon, tép,.. miễn là cái gì có thể vừa miệng cá thì chúng sẽ ăn. Nếu cá nhỏ không bị giết ngày thì không có nghĩa là chúng an toàn. Cá có thể bị thường xuyên bị săn, bắt nạt, dẫn đến tình trạng cá bị stress.
Nuôi cá thần tiên sinh sản
Khi cá thần tiên chuẩn bị sinh sản, chúng sẽ ghép cặp và bảo vệ một vùng bể để sinh sản. Cá cái có bụng to và bỗng dưng trở nên dữ hơn là dấu hiệu cho thấy chúng sắp đẻ.
Cá đực sẽ có thể tấn công các con đực khác. Cá cái sẽ có thể bơi vòng quanh cá đực. Cả hai con lúc đó sẽ bắt đầu duỗi rộng vây ra, bơi đối mặt với nhau hoặc bơi vòng quanh người nhau. Một khi quá trình ghép cặp xảy ra, chúng sẽ chọn một khu vực bể và cùng nhau dọn dẹp chỗ đó để đẻ trứng.
Cá cái sẽ đẻ trứng trên bề mặt phẳng như là lá cây, trên đá hoặc trên lũa, trứng sẽ được sắp xếp thẳng hàng. Khi cá cái đẻ trứng, cá đực sẽ bơi đằng sau cá cái để thụ tinh bằng ống sinh sản. Nếu bạn nuôi hai con cá cái thì chúng vẫn có thể có hành vi này nhưng trứng sẽ không được thụ tinh, do đó sẽ không thể nở được.
Khi phát hiện trứng trong bể, bạn có thể nhấc, vớt cá bố mẹ ra hoặc để chúng chăm trứng cho cá con.
Sau khi nở, cá thần tiên vẫn chưa thể bơi và kiếm ăn được ngay. Khi đó chúng sẽ hấp thụ dinh dưỡng còn sót lại từ noãn hoàng và không di chuyển nhiều.
Sau khoảng 3 đến 5 ngày, cá thần tiên bột có thể bắt đầu tự do bơi lội. Trong thời điểm này, chúng vẫn có thể tiếp tục hấp thụ dinh dưỡng từ noãn hoàng. Bạn có thể cho cá ăn trùng cỏ vào thời gian này.
Hoặc tốt hơn nữa thì bạn có thể cho cá ăn artemia ấp nở, có thể nói thức ăn tốt nhất cho cá con là artemia ấp nở. Bạn có thể tự ấp nở sử dụng trứng artemia và bộ ấp. Nếu bạn không có điều kiện để tự ấp artemia thì bạn có thể mua tại các cửa hàng cá cảnh. Ngoài ra thì bạn cũng có thể cho cá con ăn artemia sấy khô.
Xem thêm: Cách cho cá bột ăn artemia sấy khô
Bạn nên cho cá con ăn nhiều lần trong ngày, mỗi lần chỉ cho chúng ăn một lượng thức ăn ít vừa đủ. Tránh việc cho cá con ăn quá nhiều có thể dẫn đến tình trạng thức ăn dư thừa và làm bẩn nước. Dấu hiệu để biết cá con đã no là chúng không ăn thêm thức ăn và bụng của cá con bắt đầu tròn lại.
Bạn có thể sử dụng artemia để nuôi cá con từ lúc bé cho đến lúc chúng trở thành. Hoặc bạn có thể dần dần cho chúng làm quen với thức ăn khô khi cá con lớn hơn khi cá thần tiên được vài tuần tuổi. Thông thường, khi vào khoảng 4-6 tuần tuổi, bạn có thể chuyển qua nuôi cá con bằng các loại cám cho cá cảnh chất lượng tốt.
Khi nuôi cá con thì giữ chất lượng nước sạch cũng là vô cùng quan trọng, bạn cần thay từ 10 đến 15% nước 2 lần mỗi tuần. Sau khi cá con bắt đầu lớn hơn thì bạn cần phải cho chúng ra bể cá to hơn và tiếp tục cho cá ăn thức ăn tốt cộng với thay nước thường xuyên.
Kết lại
Ngắm nhìn đàn cá thần tiên lướt qua lại trong bể rất thú vị đúng không? Tuy sống khỏe, dễ nuôi nhưng bạn cần để ý đến vài điểm khi nuôi cá thần tiên. Đó là cung cấp cho chúng dòng chảy nhẹ, nước sạch và nhiều cây thủy sinh. Nếu bạn có thể cho cá nước hơi mang tính axit và nền bể cát nhỏ với thời gian chiếu sáng nhiều cá sẽ càng thấy thoải mái hơn.
Bạn cũng cần phải quan tâm đến các loài cá nuôi chung với cá thần tiên nếu muốn có một bể cá cộng đồng. Cá thần tiên là loài cá lớn, có thể ăn được mọi loài cá vừa miệng. Vậy nên bạn cần tránh nuôi chúng chung với các loài cá nhỏ hơn 4cm.
