Cá chuột mỹ: tổng quan cách chăm sóc, sinh sản, các loại cá nuôi chung

Cá chuột mỹ là một trong những loài cá dễ bị hiểu nhầm nhất hiện nay. Chúng là dòng cá phổ biến do có tính cách hiền lành, ưa hoạt động. 

Tuy nhiên, loài cá này không phải là loài phù hợp cho tất cả mọi người. Lý do là bởi chúng có thể đạt đến kích thước khổng lồ, có thể lên tới hơn 20cm. Ngoài ra, đây là dòng cá bơi đàn, nên được nuôi theo số lượng từ 4 con trở lên. 

Vậy nên để có thể chăm sóc loài cá này bạn cần phải có bể cá lớn. Trong bài viết này mình sẽ nói về mọi điều bạn cần biết nếu muốn nuôi loài cá này. 

Về cá chuột mỹ

Cá chuột mỹ được phát hiện lần đầu vào năm 1852 bởi Pieter Bleeker, khi đó, cá được đặt tên là Cobitis macracanthus. Kể từ khi đó, chúng đã được dổi tên tổng cộng là hai lần, với tên khoa học cuối cùng là Chromobotia macracanthus.

Cá chuột mỹ là loài thuộc họ Botiidae, cùng họ với các loài chạch cảnh khác như là chạch zebra hay là chạch yoyo (các loài chạch này có thể hơi khó tìm tại Việt Nam). 

Cá chuột mỹ không hề có nguồn gốc từ Mỹ, thay vì đó, chúng được tìm thấy tại các khu vực đảo phía Tây Indonesia. 

Ngoài tự nhiên, chúng sống tại các con sông có dòng chảy nhẹ. Khi mùa mưa bắt đầu, chúng sẽ bơi lên đầu nguồn và sống trong những con suối nhỏ nhiều cây cối để sinh sản 

Loài cá này hiện nay bị khai thác nhiều ngoài tự nhiên, tuy nhiên, do có sức sinh sản tốt và khả năng sinh tồn cao nên số lượng cá chuột mỹ ngoài tự nhiên vẫn chưa bị suy giảm đến mức đáng báo động. 

Cá chuột mỹ là loài sống thọ. Nếu được cung cấp cho môi trường sống hợp lý thì chúng có thể đạt tới tuổi thọ 10 năm hoặc hơn. 

Ngoại hình cá chuột mỹ

Cá chuột mỹ có thân hình tương đối giống với cá mập. Chúng có người thon, dài với đuôi xẻ và vây lưng cao hình tam giác. Cá chuột mỹ là loài kiếm ăn tầng đáy, vậy nên chúng có miệng hướng xuống dưới và có bộ râu ở phần trên miệng để định vị thức ăn. 

Cá chuột mỹ có màu cam vàng kèm với ba sọc đen lớn ở trên thân. Chúng không có vảy, thay vì đó, chúng có da trơn kèm với lớp nhớt quanh người để bảo vệ cơ thể. 

Chúng là loài cá lớn, có thể đạt được đến kích thước hơn 20cm trong điều kiện nuôi tại nhà. Đôi khi chúng có thể lớn tới 30cm! Vậy nên bạn cần phải có bể cá lớn nếu muốn nuôi loài cá này. 

Tính cách

Cá chuột mỹ là loài cá hiền lành, không bao giờ làm phiền đến các loài cá khác. 

Khi nuôi chúng trong bể thì bạn cần phải nuôi cá theo nhóm ít nhất là từ 4 con trở lên. Nếu nuôi cá với số lượng quá ít thì chúng sẽ bị nhát và có thể sẽ trốn cả ngày. 

Cá chuột mỹ cực kì ưa hoạt động, khi nuôi bạn có thể thấy chúng đuổi nhau trong bể cả ngày không biết mệt. 

Ngoài ra loài cá này cũng có một đặc điểm kì lạ là chúng có thể ngủ với tư thế nằm ngang dưới đáy bể. Vậy nên khi bạn thấy tình trạng này xảy ra thì chớ nên hoang mang vội, có thể chúng chỉ đang nằm ngủ mà thôi. 

Khi nuôi cá theo đàn thì cá chuột mỹ sẽ sắp xếp theo thứ bậc, với con đầu đàn chủ yếu là con cái. Các con ở thứ bậc thấp hơn thương bơi theo con đầu đàn và bắt chiếc hành vi của chúng. 

Cách chăm sóc cho cá chuột mỹ

Ngoài yêu cầu về kích thước bể lớn ra thì loài cá này khá dễ để chăm sóc. Chúng là loài cá sống khỏe, ưa hoạt động và có thể nuôi chung cùng nhiều loài cá có chung kích thước khác. 

Kích thước bể và môi trường nuôi

Bể nuôi cá chuột mỹ nên có kích thước tối thiểu vào khoảng 200 lít cho một đàn 5 con chưa trưởng thành. Khi chúng đã đạt kích thước trưởng thành thì bạn cần phải có bể nuôi ít nhất là vào khoảng 400 lít, tức là vào khoảng 80 lít cho một con cá. 

Ngoài tự nhiên, chúng sống tại những con sông và suối có dòng chảy chậm. Vào mùa sinh sản, cá sẽ bơi lên khu vực đất ngập nước nhiều cây cối. 

Vậy nên nếu có thể thì bạn hãy cho chúng thật nhiều cây cối kèm với chỗ trốn để cá có thể cảm thấy thoải mái. 

Bể nên tránh sử dụng các loại nền nhọn như là đá nham thạch. Thay vì đó bạn có thể sử dụng nền cát hoặc là nền sỏi nhỏ để có thể mô phỏng lại môi trường sống tự nhiêu của cá. 

Cá chuột mỹ không thích bể được chiếu sáng nhiều vậy nên bạn cũng có thể trồng thêm các loại cây nổi mặt nước như là bèo, súng, chang chuối để tạo bóng râm. 

Thông số nước

Thông số nước lý tưởng để nuôi cá chuột mỹ là:

Cá chuột mỹ sẽ thích nước ấm với độ pH dao động quanh ngưỡng chung tính. Tuy nhiên, độ pH cũng có thể lên tới 7 hoặc 8 cũng không có vấn đề gì lắm, miễn là chất lượng nước được ổn định. 

Các loại bệnh phổ biến

Cá chuột mỹ cũng sẽ có thể bị dính các bệnh phổ biến trên cá cảnh như là đốm trắng, thối vây, xuất huyết, đục mắt,…

Chúng sẽ dễ bị bệnh đốm trắng hơn các loài cá khác. Căn bệnh này khi được phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì sẽ không nghiêm trọng và ảnh hưởng đến cá. 

Xem thêm: Cá cảnh bị bệnh đốm trắng: Nguyên nhân và cách chữa trị

Phòng bệnh luôn quan trọng hơn chữa bệnh đúng không? Để giúp cho cá luôn khỏe mạnh thì bạn cần phải đảm bảo nước bể luôn có chất lượng tốt. Nước bẩn có thể khiến cho cá bị stress, khiến cho hệ đề kháng của chúng bị suy giảm, cá dễ bị mắc bệnh, dễ chết hơn. 

Để giúp nước bể luôn sạch thì bạn hãy sử dụng bộ lọc tốt và chăm sóc cho bể định kì. Nước bể cần được thay hàng tuần. Lượng nước tối ưu cho mỗi lần thay là vào khoảng 10-15% lượng nước bể. 

Cá chuột mỹ ăn gì?

Ngoài tự nhiên, chúng sống tại những khu vực nước ấm, vậy nên trao đổi chất trong người cá cũng sẽ nhanh hơn và chúng cũng sẽ cần ăn nhiều hơn. 

Cá chuột mỹ là loài ăn tạp, chúng sẽ ăn tất cả mọi thứ bạn thả vào bể mà không kén chọn gì cả. Chúng khi kiếm ăn sẽ dùng bộ  râu phía dưới miệng để dò và mò mẫm thức ăn thừa dưới đáy bể. 

Bạn nên cho cá thực đơn giàu protein như là các loại đồ tươi sống/ đông lạnh, ví dụ là trùn chỉ, trùn huyết đông lạnh, hoặc thức ăn chìm chuyên dụng cho cá tầng đáy. 

Đôi khi bạn cũng có thể cho chúng ăn thêm các loại rau củ quả luộc như là rau cải, dưa chuột,..

Cá chuột mỹ là một dòng cá chạch, vậy nên chúng cũng đặc biệt thích tìm và ăn ốc. Vậy nên nếu bể của bạn có vấn đề về ốc hại thì cá chuột mỹ có thể là giải pháp tốt để kiểm soát. 

Nuôi cá chuột mỹ chung với cá gì?

Ngoài tự nhiên, cá chuột mỹ có chung môi trường sống với cá xecan, cá cầu vồng hoặc thậm chí là cá rồng. Khi nuôi làm cảnh thì bạn có thể nuôi chung chúng với gần như mọi loài cá cộng đồng khác như là cá diếc anh đào, cá neon, cá cánh buồm,…

Ngoài ra, bạn cũng có thể cân nhắc nuôi chung chúng với một số loài cá dữ như là két hoặc cá rồng miễn là bể đủ to và cá chuột mỹ đủ lớn và được nuôi theo đàn. 

Nuôi cá chuột mỹ sinh sản

Nuôi loài cá này sinh sản sẽ khó, kể cả với những người nuôi chuyên nghiệp. Vậy nên nếu bạn có ý định muốn nuôi loài cá này đẻ thì mình e là bạn sẽ gần như không thể làm vậy được.

Phân biệt giới tính loài cá này cũng khá khó. Cá chuột mỹ đực sẽ có ánh đỏ ở vây lưng với thân hình mảnh, có màu tươi hơn. Trong khi đó cá cái sẽ có vây lưng đen hơn, thân hình đậm và màu sắc nhạt hơn. 

Cá chuột mỹ có thể đẻ, sinh sản khá sớm, vào khoảng 2 năm tuổi. Tuy nhiên, cá lớn hơn 3 năm tuổi với kích thước trên 10cm sẽ sinh sản trứng to và nhiều hơn. 

Thông thường thì tại các trại cá họ sẽ tiêm hooc môn để kích thích cá sinh sản. Tuy nhiên, một số nơi vẫn có thể nuôi cá sinh sản bằng cách mô phỏng lại môi trường sống tự nhiên của chúng. 

Tại Indo, loài cá này thường bơi ngược sông lên các con suối hoặc khu vực đất ngập vào mùa mưa. Vậy nên để kích thích cá sinh sản thì bể dưỡng cá cần phải đạt nhiệt độ ấm, vào khoảng 28 độ C với độ pH vào khoảng 7.5 và nước hơi cứng một tẹo (mô phỏng lại khu vực nước ở sông). 

Sau đó thì khi nhiệt độ hạ xuống 25 độ C, độ pH hạ xuống 6.2 và nước mềm hơn thì sẽ là thời điểm cá sinh sản (mô phỏng lại khu vực đất ngập nước vào mùa mưa). 

Khi cá cái có bụng béo và to thì quá trình sinh sản sau đó sẽ có thể nhanh chóng bằng đầu. Trứng sẽ được cá đẻ rải rác quanh bể. Cá bố và mẹ sẽ không chăm sóc trứng vậy nên bạn cần tách riêng chúng ra nếu không muốn trứng bị ăn mất hết. 

Kết lại: bạn có nên nuôi cá chuột mỹ không?

Cá chuột mỹ là loài cá ưa hoạt động, hiền lành, phù hợp để nuôi trong bất kì bể cá cộng đồng nào miễn là có bể đủ lớn. 

Khi nuôi cá, bạn cần phải đảm bảo nước đủ sạch bởi cá chuột mỹ sẽ dễ bị mắc các bệnh ngoài da như là bị thối người hoặc nấm trắng nếu nước bị bẩn cộng với việc cá bị stress.