Rêu là một loài cây bị đánh giá thấp khi nhiều người bắt đầu làm bể thủy sinh. Lúc đó họ chỉ nghĩ về loại cá cần mua, loại bể, loại đèn hay nền nên sử dụng. Nếu biết cách sử dụng thì rêu sẽ không chỉ làm đẹp thêm cho bể cá mà còn tạo một hệ sinh thái hoàn chỉnh trong bể. Rêu có thể giúp lọc nước, hấp thụ dinh dưỡng dư thừa, tạo nguồn thức ăn cho cá, tép và cho tép, cá con chỗ trốn.
Rêu cũng có vô số loại khác nhau, với đủ hình dáng, kích thước, kiểu lá khác nhau để cho bạn chọn. Trong bài viết này mình sẽ nói qua về các loại rêu phổ biến để nuôi thủy sinh, đặc điểm, cách nhận dạng chúng.
Điều tuyệt vời là tất cả các loại rêu này đều không yêu cầu mức độ chăm sóc cao và không cần thêm CO2 vào trong bể. Bạn chỉ cần cho chúng nguồn nước sạch, mát, có dòng chảy tương đối là rêu có thể phát triển mạnh, lan khắp bể.
1. Rêu java (Taxiphyllum barbieri)
Loại rêu phổ biến nhất là rêu java, đây là loại rêu bất kì người nào cũng đã từng nuôi khi muốn nuôi rêu thủy sinh. Chúng nổi tiếng vì đây là loại rêu khỏe nhất, yêu cầu thấp về chất lượng nước. Chúng sống khỏe đến mức nhiều người không mua loài rêu này và chúng vẫn phát triển dày đặc trong bể. Lý do là bởi có thể có một vài nhánh rêu nhỏ mắc vào trong cây thủy sinh họ mua, từ một nhánh đó có thể phát triển với cấp số nhân, sau đó lan rộng khắp bể mà không cần thêm CO2.
Rêu java có thể phát triển tốt cả ở điều kiện ánh sáng cao và thấp. Khi ánh sáng yếu, rêu java sẽ có màu tối, mảnh và vươn nhánh dài hơn. Rêu java mọc trong điều kiện ánh sáng mạnh sẽ mọc thành bụi rậm hơn.
Đặc điểm nhận dạng của rêu java là chúng phát triển nhánh đơn rất dài, không mọc thành bụi dày được như các loại rêu khác. Do đó bụi rêu java thường sẽ có những nhánh đơn mọc tua tủa ra xung quanh.
Nếu chúng phát triển mạnh thì bạn phải cắt tỉa rêu thường xuyên kẻo chúng có thể làm nghẽn lọc.
2. Rêu christmas (Vesicularia montagnei)
Rêu christmas là giải pháp thay thế hoàn hảo cho rêu java bởi tán của cây rậm hơn của rêu java, tạo thành những bụi rêu đẹp mắt hơn. Giống như rêu java, rêu Xmas bắt nguồn từ Đông Nam Á. Tuy vậy, chúng cần điều kiện nước cụ thể hơn, đó là nước không được quá nóng, từ 21-27 độ là hợp lý.
Bạn có thể dễ dàng hiểu tại sao rêu Xmas có tên gọi như vậy: nhánh rêu mọc và có hình dáng càng lúc càng nhỏ dần. Nhánh rêu nhìn giống như cây thông, gợi cho chúng ta không khí giáng sinh.
Nhiều người gặp khó khăn khi trồng rêu xmas trong bể. Bạn có thể sử dụng các loại keo thủy sinh để gắn rêu lên đá, lên lũa. Hoặc bạn cũng có thể sử dụng dây cước để có thể buộc rêu lên các bề mặt khác. Khi rêu phát triển thêm thì chúng sẽ tự bám vào bề mặt. Khi đó bạn có thể cắt cước đi nếu muốn.
3. Rêu weeping (Vesicularia ferriei)
Rêu weeping cũng là một loại cây khỏe, có thể sống được trong nhiều điều kiện môi trường khác nhau. Rêu mọc tự nhiên tại khắp Châu Á và Châu Âu.
Đặc tính dễ nhận biết của rêu weeping là chúng sẽ phát triển theo chiều hướng rũ xuống, nếu cây phát triển tốt. Đó cũng là lý do giúp cho rêu weeping là loại rêu phù hợp để gắn trên những thanh lũa dài như trên hình hoặc gắn tại những điểm ở trên cao. Khi đó rêu sẽ rủ xuống tạo thành tấm rèm tự nhiên nhìn vô cùng đẹp mắt.
Rêu weeping có thể sống ở mọi điều kiện ánh sáng, tuy nhiên, chúng sẽ mọc tốt hơn trong điều kiện ánh sáng thấp- trung bình.
Khi rêu phát triển, bạn có thể tỉa bớt để chúng mọc dày hơn và đồng thời bạn cũng có thể trồng nhánh vừa cắt ở nơi khác để chúng tiếp tục phát triển.
4. Rêu mini fiss (Fissidens Splachnobryoides)
Rêu mini fish là loại cây trải nền phổ biến, thuộc chi fissidens giống như là rêu phượng vĩ đài. Đặc điểm của các loài rêu thuộc chi này là có lá nhìn giống như lông chim. Rêu mini fiss là loài rêu mọc chậm, dễ chăm sóc và không cần thêm CO2. Cây mini fiss sẽ phát triển mạnh khi có ánh sáng trung bình, trồng trong nước mềm.
Mini fiss thường được bán theo tấc tại các cửa hàng cá cảnh, giúp bạn có thể dễ dàng sử dụng để trải nền. Tuy vậy đi kèm với đó là các tấc đó chứa nhiều đất, nếu không cẩn thận bạn có thể làm đục cả bể thủy sinh. Đó là lý do bạn nên cạo bớt đất ở các miếng rêu đi trước khi đặt vào trong bể. Cây thích nước mát với dòng chảy tương đối. Nếu nước quá nóng cộng với ánh sáng mạnh, cây có thể vàng lá dần và chết.
5. Rêu peacock (Taxiphyllum sp. ‘Peacock’)
Rêu peacock có tên gọi như vậy là khi chúng phát triển mạnh dưới nước, tán cây sẽ mọc thành các bụi nhìn giống như là đuôi công. Chúng nhìn khá tương tự như là rêu Xmas, cũng hơi tương tự so với rêu java nên nhiều người có thể nhầm lẫn các loại rêu này.
Rêu peacock thích sống trong môi trường nước lạnh hơn các loại rêu khác, tốt nhất là từ 17-25 độ C. Nhiệt độ càng thấp thì càng tốt. Nếu nhiệt độ quá cao thì rêu peacock có thể sẽ bị mất hình dạng đặc trưng và mọc thành bụi xấu, không có hình dáng hơn.
6. Rêu flame (Taxiphyllum sp. ‘Flame’)
Rêu flame mọc rất nhiều và thực chất là loài xâm lấn tại các bờ sông thuộc khu vực Nam Á. Chúng cũng vô cùng phổ biến bởi vẻ ngoài đặc trưng, nhìn giống như là những ngọn lửa nhỏ màu xanh lá. Rêu flame khi phát triển sẽ mọc thẳng lên, khi chúng mọc dài dần, các nhánh sẽ bắt đầu bện vào nhau. Nếu bể cá của bạn có dòng chảy tốt, rêu sẽ uốn lượn trong nước nhìn như ngọn lửa vậy. Rêu flame có thể dài đến kích thước tối đa vào khoảng 10cm.
Rêu flame không yêu cầu quá cao về nhiệt độ, tốt nhất là vào khoảng 20-28 độ C. Rêu flame không thích ánh sáng quá mạnh. Nếu bạn để rêu tiếp xúc với ánh sáng mặt trời lâu thì chúng sẽ bị héo dần và chết.
7. Rêu willow (Fontinalis antipyretica)
Rêu willow hay còn gọi là rêu liễu là loại rêu có nguồn gốc ở Bắc Mỹ, tuy vậy chúng cũng mọc ở khắp nơi khác trên thế giới như là Châu Phi, Châu Âu và Châu Á. Rêu willow thường mọc tại các con sông và chuối chảy nhanh. Chúng nhìn khá giống rêu java nhưng rêu willo có lá và tán phát triển to hơn nhiều, đôi khi có thể dài đến hơn 50cm!. Chúng có tán là dày hơn và lá cũng dài hơn. Do mọc ở Châu Mỹ nên rêu willow có thể sống sót tại nhiệt độ nước lạnh hơn bất kì loại rêu nào khác. Cây sẽ mọc tốt nhất ở nhiệt độ 15-28 độ C. Rêu willow cũng có thể sống trong điều kiện ánh sáng mạnh hoặc yếu, tuy vậy chúng vẫn thích ánh sáng yếu hơn. Nhìn chung loại cây này có thể sống sót trong bất kì môi trường nào và không cần phải thêm CO2, miến là bạn cho chúng ánh sáng thấp và nước hơi mang tính axit một tẹo.
8. Rêu phượng vĩ đài (Fissidens fontanus)
Rêu phượng vĩ đài là loài cây có nguồn gốc từ Nam Mỹ. Chúng thường mọc tại đáy các hồ lớn và sâu.
Rêu phượng vĩ đài có vẻ đẹp thiên nhiên với tán cây phát triển rậm, phồng và xanh mướt. Lá cây tạo thành hình dáng giống như đuôi phượng – giống như tên gọi. Bạn không nên để rêu phượng vĩ đài dưới ánh sáng mặt trời trức tiếp hay bất kì loại đèn UV nào khác. Khi trồng trong điều kiện ánh sáng mạnh, cây sẽ héo dần và chết.
Rêu phượng vĩ đài là loài cây cần nước mát, chúng cũng sẽ không phát triển hoặc thậm chí là chết nếu nước ấm hoặc nóng. Nhiệt độ thích hợp nhất để nuôi rêu là từ 15-25 độ C. Ngoài ra, rêu cũng thích nước hơi mang tính axit một tẹo.
9. Rêu taiwan (Taxiphyllum alternans)
Rêu taiwan là loài rêu mới xuất hiện gần đây nhưng cũng đã nhanh chóng trở nên phổ biến trong cộng đồng thủy sinh. Chúng là loài cây có nguồn gốc từ phía Đông Châu Á và Đông Bắc Mỹ. Cây sống trong những con sông, suối và hồ khu vực cận nhiệt đới. Rêu taiwan có hình dáng tương đối tương đồng so với rêu java. Tuy nhiên, rêu taiwan có tán lá rậm hơn một tẹo và sẽ mọc sang bên ngang nhiều hơn, thay vì mọc về mọi phía như là rêu java.
Rêu taiwan có thể sống tại điều kiện môi trường ánh sáng cao hoặc thấp. Rêu có thể sống tốt tại nhiệt độ trong khoảng từ 15 đến 25 độ C. Rêu taiwan thích nước có dòng chảy mạnh vậy nên bạn hãy mua rêu nếu bể có bộ lọc tốt.
10. Rêu ricca (Riccia fluitans)
rêu ricca là loài rêu lá nhỏ mọc thành bụi rất đẹp mắt. Rêu ricca có thể được trồng thành thảm hoặc để nổi nếu bạn muốn. Chúng có nguồn gốc từ Châu Á, Châu Phi và Châu Mỹ. Cây thường mọc nổi ngoài thiên nhiên. Chúng là loài cây mọc nhanh và bạn có thể gắn rêu lên lũa hoặc đá nếu bạn muốn.
Cây mọc nhanh nên bạn cũng cần phải cắt tỉa cây thường xuyên nếu không muốn chúng mọc lan ra khắp bể. Cây thích dòng chảy thấp hoặc tương đối với ánh sáng thấp. Rêu ricca không yêu cầu quá cao về thông số nước, cây có thể sống tốt ở nhiệt độ từ 15 đến 28 độ C.
11. Rêu pelia (Monosolenium tenerum)
Rêu pelia được phát hiện lần đầu vào những năm 2000. Chúng nhìn giống như là rong nước mặn với lá mọc thành những dải rộng và dài.
Rêu có thể là thức ăn đối với một số loại tép. Tán rêu lớn cũng có thể cho cá và tép con chỗ trốn. Cây không yêu cầu cao về môi trường sống, thông số nước cũng như không cần CO2 để có thể phát triển.
12. Tảo cầu marimo (Aegagropila linnaei)
Có một đợt mình còn tưởng loài cây này là cây giả bởi ngoại hình kì lạ của chúng. Ít ai có thể nghĩ rằng rêu có thể mọc thành những cụm tròn hoàn hào như vậy và thậm chí cây còn có thể sống được trong mọi môi trường khác nhau, không cần nhiều ánh sáng và CO2, thậm chí cây cũng có thể sống được kể cả trong những cốc nước đậy kín .
Bạn có thể cân nhắc mua tảo cầu khi bạn nuôi tép bởi chúng thích bơi lên trên tảo cầu và kiếm thức ăn trên đó.
Tảo cầu được bán với nhiều kích thước khác nhau, chúng lớn chậm nhưng sẽ có lớn. Bạn cũng có thể nhân giống tảo cầu nếu muốn.
Bạn cần lưu ý rằng bạn nên thỉnh thoảng lật viên tảo lại để các mặt được chiếu sáng đầy đủ, tránh cho việc một bên được chiếu sáng nhiều và bên còn lại màu bị nhạt đi do không có ánh sáng.
