Đôi khi bạn có thể thấy cá trên ảnh hoặc tại cửa hàng có màu sắc đẹp hơn nhiều so với cá ở nhà mình đúng không? Dù cùng một loại cá đó nhưng với chế độ chăm sóc, đèn và thức ăn khác nhau có thể khiến chúng có màu sắc khác hẳn nhau.
Bạn có thể dễ dàng giúp cho cá lên màu một cách tự nhiên bằng cho cá ăn các loại thức ăn hợp lý mà không cần phải sử dụng đến thuốc hay là các chất gì khác.
Mình không muốn nói quá phức tạp về cơ chế tạo màu của cá. Nói đơn giản là cá có tế bào sắc tố, chúng sử dụng sắc tố hữu cơ (carotenoids) để tạo ra các màu sắc khác nhau trên thân. Các loại sắc tố hữu cơ có thể kể đến là:
- Xanthophores (vàng)
- Erythrophore (đỏ/cam)
- Leucophore (trắng, giúp cải thiện độ bóng của màu sắc)
- Melanophore (đen/nâu)
- Cyanophore (xanh dương)
Đỏ và vàng là hai loại sắc tố trên cá có thể được ảnh hưởng bởi thức ăn dễ nhất.
Có những loại thực phẩm bổ sung cũng đã được chứng minh có tác dụng hỗ trợ việc cá lên màu. Ví dụ, thêm một tẹo dầu dừa vào thức ăn cho cá có thể giúp cải thiện khả năng tổng hợp sắc tố tự nhiên của tế bào. Khi cá ăn, tiêu hóa và xử lý sắc tố tự nhiên, chúng được hòa cùng với dầu (lipid) và chuyển đến tế bào sắc tố.
Không phải mọi loài cá đều có thể lên được màu hoặc là sử dụng sắc tố từ thức ăn giống nhau. Ví dụ như là các loài cá săn mồi phải tiêu hóa và sử dụng Xanthophore thay vì các loại sắc tố khác.
Khả năng tiêu hóa, sử dụng sắc tố tự nhiên từ thức ăn có thể được xác định bằng cách tìm hiểu về thức ăn ngoài tự nhiên của cá. Nếu bạn không rõ cá ăn gì ngoài tự nhiên, hoặc là bạn nuôi chúng các loài cá ăn thịt, ăn tạp, tốt nhất là bạn sử dụng thức ăn công nghiệp chất lượng tốt cho cá cảnh. Kèm theo đó là bạn cho cá ăn thêm các loại thức ăn giàu sắc tố hữu cơ. Ví dụ astaxanthin có nhiều trong các loài giáp xác như là tôm, moi,… và tảo đỏ.
Có hàng trăm loại sắc tố tự nhiên được phát hiện trong cây, rêu, hải sản, … Hầu hết đều không được nhà sản xuất thức ăn cho cá sử dụng bởi chúng có giá thành đắt. Tuy nhiên, khi bạn chỉ cho cá cảnh ở nhà ăn thì lượng thức ăn và giá thành sẽ không phải là vấn đề vậy tại sao lại không thử nhỉ?
Dưới đây là các loại thức ăn rau củ và đồ ăn từ động vật dành cho cá ăn rêu, ăn tạp và ăn thịt như là cá lóc, cá la hán, bảy màu,… để cá lên màu đẹp
Rau quả giúp cá lên màu
Lưu ý: Trước khi cho cá ăn rau thì bạn nên luộc trước và cắt nhỏ để cho cá dễ ăn hơn.
- Rong biển các loại: Rong biển là một trong vài loại thức ăn có thể cung cấp đầy đủ sắc tố tự nhiên cho cá, từ đỏ cho đến xanh. Khả năng giúp cá lên màu của rong tương ứng với màu sắc của loại rong đó, ví dụ là rong xanh có thể giúp cá tăng màu nâu, rong đỏ có thể giúp cá lên màu đỏ. Bạn có thể mua loại rong biển thập cẩm để cung cấp lượng sắc tố đa dạng, đầy đủ hơn.
- Tảo xoắn (link lazada): Giúp cho cá lên được màu xanh dương, xanh lá
- Tảo đỏ: Nguồn cung cấp astaxanthin dồi dào
- Ớt chuông
- Cải thìa
- Cải xoăn
- Bí đỏ
- Súp lơ
- Cải cầu vồng
- Rau thì là
- Xà lách
- Cà rốt
- Đậu
- Bắp cải Brussels
- Dưa lưới
Thảo mộc giúp cho cá lên màu
Bạn có thể sử dụng thảo mộc dưới dạng phơi khô, nghiền nhỏ để cho cá ăn. Trừ đối với tỏi, tỏi nên được sử dụng tươi để có hiệu quả tốt nhất. Các loại thảo mộc giúp cá lên màu tốt có thể kể đến là:
- Paprika: Paprika là một loại bột màu đỏ (do chất carotenoid tạo nên) được làm từ ớt chuông, được nhiều trại cá koi sử dụng để giúp lên màu cho cá.
- Quả tầm xuân
- Quả goji
- Cúc vạn thọ
- Hoa bồ công anh
- Nghệ
- Tỏi
- Húng tây
- Rau ngò
- Nhụy hoa nghệ tây
Thức ăn giàu đạm giúp cá lên màu
Với những loại cá săn mồi thì bạn cần phải cho cá ăn thực đơn giàu đạm.
- Tôm, tép, moi (nguồn astaxanthin dồi dào)
- Sinh vật phù du
- Cá hồi
- Cá trích
- Artemia
Xem thêm: Cách ấp và nuôi artemia sinh khối nước mặn
Lưu ý
Nếu bạn ngừng cho cá ăn các loại thức ăn giàu sắc tố tự nhiên thì màu sắc của cá sẽ trở lại bình thường.
Bạn chỉ có thể sử dụng thức ăn để giúp cho cá lên màu tươi nhất định. Cho cá ăn quá nhiều loại thức ăn chứa sắc tố tự nhiên hay nói cách khác là lạm dụng loại thức ăn này sẽ không khiến cho cá đẹp hơn và có thể khiến cho cá bị thiếu hụt các chất khác.
Cá tốt nhất nên được cho ăn chế độ ăn đa dạng, mô phỏng lại thức ăn ngoài tự nhiên. Thức ăn giúp cho cá lên màu chỉ nên là thực phẩm để bổ sung thêm.
Tùy thuộc vào loại cá bạn đang nuôi và tuổi của chúng, cá sẽ cần hàm lượng protein, chất béo, vitamin, khoáng chất trong thức ăn nhất định. Cho cá ăn thức ăn đầy đủ dinh dưỡng cùng với thức ăn hỗ trợ lên màu là giải pháp tốt nhất khi cho cá ăn.
Một số loại thức ăn công nghiệp giúp cá lên màu đôi khi có thể khiến nước hơi đổi mùa. Vậy nên khi bạn gặp trường hợp này bạn hãy thay nước và thử cho cá ăn loại thức ăn khác và quan sát thêm.
